Gustaríame poder describir a miña vivencia do terremoto sen caer en superficialidades que lixen a memoria dos finados. Encantaríame poder contarvos como me sobrepuxen ás miñas propias sensacións para axudar á xente que sufría, dun ou doutro xeito, ao meu carón. Querería, alomenos, poder presumir de intrepidez xornalística. Pero non podo, porque desta experiencia só me quedan unha serie de anécdotas superficiais e os escrúpulos necesarios para non convertelas na crónica dunha traxedia.
Aí van.



O 15 de agosto de 2007, ás 18.40, eu estaba mirando o escaparate dunha librería ao carón da Plaza de Armas de Lima. Pablo e Ana marcharan para o aeroporto pouco despois de xantar e Roberta e Carla quedaran mirando abalorios nunhas galerías a un par de rúas da praza. Eu estaba soa, si, e como nos dixeran que a cidade era taaaaaaaaan perigosa, estaba ademáis sen pasaporte, sen tarxeta de crédito, sen móvil español nin selular chileno, cos cartos peruanos xustos para pagar a miña terceira parte do taxi ao aeroporto no peto, co carnet de conducir español (porsiaca) e cuns 200 euros escondidos para cambiar en caso de necesidade. De feito, ás 18.40 do 15 de agosto de 2007 eu estaba, precisamente, diante do escaparate dunha librería ao carón da Plaza de Armas de Lima preguntándome se o desexo imperioso de comprar un libro se podería considerar necesidade, cando notei un lixeiro temblor no chan. O primeiro que pensei foi "xuraría que Lima non ten metro". O segundo, "vaia, un terremotiño". O terceiro, froito daqueles tremores en Triacastela nos 90 e das experiencias sísmicas chilenas, foi "xa pasará, sempre pasan". Pero aquelo non só non pasaba, senón que ía aumentando en intensidade. Os cristais dos edificios da plazoleta tremían con forza. As luces ían e viñan. A xente saía histérica dos portais. Un policía esixíalle a berros a unha muller maior que se calmara. Dous coches petaban a uns cen metros de onde eu estaba, daban marcha atrás e seguían o seu camiño acelerados. O cuarto que pensei foi "onde sería o mellor sitio para estar se as fiestras comezasen a escachar ou caesen cachos dos edificios". Calculei un triángulo á beira da praza que me parecía máis seguro e, dende alí, botei un ollo á explanada da praza de Armas. A xente corría histérica cara alí. Certamente, parecía o sitio máis seguro no que esperar un tremor maior. Pero a min dábame máis medo a turba de xente que o tremor en si, e ademáis quedara de esperar na librería a Roberta e a Carla. Roberta e Carla. O quinto que pensei foi que o edificio no que as deixara era vello e non parecía nada seguro. Comezou a agobiarme a idea de que lles pasase algo. Cando o chan deixou de tremer eu repetía para min "vounas buscar ou espéroas aquí? vounas buscar ou espéroas aquí? vounas buscar ou espéroas aquí?". O sexto que pensei foi "e se lles pasou algo? como consigo eu axuda? como as saco daí?". O agobio xenerado por esta idea e a dúbida entre se seguilas esperando ou ilas buscar medraba por momentos, como a angoxa da xente que seguía pasando acelerada cara á praza de Armas, cando as vin aparecer, ao lonxe. Primeiro gran suspiro de alivio.

Despois de abrazarnos e de botar a bagoíña de rigor, decidimos buscar canto antes un taxi e ir cara ao aeroporto. No paradoiro da praza había varios taxis coas luces prendidas pero sen conductor. Entón, vimos ao lonxe un que deixaba uns clientes. Aceleramos o paso e preguntámoslle se nos levaba ao aeroporto. Díxonos que si, pero que nos cobraba un pouco máis do habitual, porque habería máis tráfico. Como se nos importase. Segundo suspiro de alivio.

De camiño ao aeroporto pasamos pola praza e por varias rúas do centro, nas que había restos de escaiola que caeran dos edificios antigos. Nada grave. O peor era o caos de coches e de xente. Os limeños conducen rapidísimo e sen ter máis cuidado cos demáis que pitar nos cruces e nos cambios de carril. Xa é unha experiencia "inquietante" en circunstancias normais. Coa histeria colectiva que se respiraba despois do terremoto, foi máis angoxante que o tremor en si. Estivemos a piques de topar nun par de ocasións. A xente botábase aos coches pedindo que alguén os levase. Na radio, os locutores piden calma e advirte a quen estea na costa que hai risco de tsunami. No extrarradio cairon casas. Hai xente atrapada nun centro comercial que empezou a arder despois do sismo. Nun punto, o taxista enfía cara un túnel, pero no derradeiro momento decide evitalo. Terceiro suspiro de alivio.

Cando chegamos ao aparcadoiro do recentemente remodelado aeroporto Jorge Chávez, vemos que está cheo de xente. Parece que o tremor puido co interior do edificio, cairon cachos de porexpan e de metal do teito e algunhas máquinas dos bares. Botaron a xente mentres comprobaban que non era máis perigoso estar dentro que fóra. Atopamos enseguida a Pablo e a Ana. Cuarto suspiro de alivio.

Estamos unhas dúas horas no aparcadoiro, tan ricamente, aínda que Ana está bastante pachucha e as nosas cousas (entre elas, os nosos pasaportes) seguen na consigna do aeroporto. Entramos, recuperámolas, dinnos que goberno cancelou os vós nacionais para darlles prioridade aos internacionais, polo que damos por suposto que voaremos a Chile esa noite (quinto suspiro de alivio), comprobamos que os móbiles non funcionan, descansamos un par de horas no chan do aeroporto, chegan os de Gol e comunícannos que eles si que cancelaron os vós. Despois dun lixeiro intercambio de opinións acceden a pagarnos unha habitación no hotel do aeroporto. E así é como acabamos pasando o 16 de agosto de 2007 ancorados ao retrete dun hotel pijísimo, completamente desfeitos do estómago (aínda non sabemos por que), coas teles locais a todo volume, alucinando co tratamento que lle dan á traxedia e coas repercusións que tivera a anécdota nesas casas de adobe tan agradecidas para as fotos de turista. 50 persoas mortas expostas nas prazas das vilas. Os reporteiros entrevistan aos que buscan aos seus entre as, agora, 100 persoas mortas. Entre répicla e réplica escribo á casa e posteo. Durmo unhas horas e cando espero xa van 250 persoas mortas. Comprobo que meus pais saben que estou ben, durmo outro par de horas e cando esperto xa van 350 persoas mortas. Chega ese punto no que xa non son persoas, senón números. 85.000 damnificados. 85.000 persoas que quedaron sen casa, sen luz, sen auga corrente (nin falar da potable), sen comida, sen roupa. Chegan os saqueos. E chega tamén a solidariedade internacional. Qué cínica me volvín e que pouco confío no conto da solidariedade internaciona. Solidariedade do Banco Mundial? En fin.

Vai pasando o día 16 e deixa paso ao 17, no que, exactamente 28 horas despois do esperado, chegamos ao Santiago austral. Ironías da vida, en canto pisamos Chile sentímonos fóra de perigo sísmico e muito mellor do estómago.